Pytanie postawione na wstępie pracy brzmiało: dlaczego Jan postąpił tak, a nie inaczej? W odpowiedzi uzyskaliśmy sformułowanie, które określiliśmy jako motyw. Oceniliśmy jego rolę w podjęciu i przebiegu czynności, ale też uznaliśmy wiedzę o nim za niewystarczającą dla odpowiedzi na, nasze pytanie. Znajomość motywu pozwala jedynie na ocenę czynności z moralnego i z prawnego punktu widzenia. Teraz należy zadać następne pytania. Proponuję sześć. Sądzę, że spośród dużej ilości pytań, jakie stawia się w takiej sytuacji, są one najbardziej celowe. 1) Jak Jan uzasadnia wybór takiego właśnie programu czynności, jaki podał w motywie? Odpowiedź na to pytanie pozwoli na lepsze zrozumienie wyboru motywu, może pomóc w wykryciu kłamstwa lub zarysować sprzeczność między celem i programem działania, o ile ona istnieje. 2) Jak Jan przeprowadził lub przeprowadza swoją czynność? Odpowiedź na to pytanie można uzyskać już nie tylko z ust Jana, ale również na podstawie obserwacji jego zachowania się. Pogłębi ona informacje uzyskane w odpowiedzi na pytanie pierwsze i będzie podstawową przesłanką do odpowiedzi na pytanie trzecie: 3) Czy realizacja tej czynności przez Jana doprowadziła do celu podanego w motywie? Pytanie to zresztą można postawić od razu, jako drugie. Niemniej praktyka wykazuje, że korzystniej jest to naturalne pytanie postawić dopiero po pogłębieniu zagadnienia. Zdarza się, że pozornie łatwa do przewidzenia odpowiedź może przedstawić się w całkiem innym świetle, zwłaszcza wówczas, gdy pada odpowiedź negatywna na pytanie następne: 4) Czy Jan poprzestał na tej czynności? Jan osiągnął cel, ale mimo to kontynuuje w ogólnym zarysie realizację programu czynności ustalonego w motywie. Spotyka się to u pieniaczy. Na przykład: Jan chciał drogą awantur zmusić sąsiadów do rezygnacji z korzystania ze wspólnej kuchni. Cel ten osiągnął dość szybko, a awantury trwają nadal. Tym razem chodzi o zabawy dzieci. Gdy odpowiedź na pytanie trzecie jest pozytywna, a na pytanie czwarte negatywna – można- uważać za niemal pewne, że kierunek działania Jana nie pokrywa się z celem. Wiele wnieść może do zrozumienia całości odpowiedź na pytanie piąte: 5) Czy zastosowane środki działania mogą (lub mogły) w ogóle doprowadzić do celu? Podsumowaniem pytań i przesłanką do oceny motywu na tle całości działania jest odpowiedź na pytanie szóste: 6) Jakie będą (czy były) konsekwencje takiego postępowania? Te sześć pytań skonstruowano tak, aby można było problem ująć w różnych płaszczyznach, zabezpieczając się w ten sposób przed pominięciem jakiejś ważnej informacji [więcej w: dzianina dresówka, przeszczep chondrocytów, Kabiny Sanitarne ]
1 miesiąc ago
453 words